GUIDE BUSH’LARIN PROFİL ŞEKİLLERİ VE SLOT TASARIMLARI

Guide bush’lar (Ana yataklama burcu) kayar otomatların en önemli parçalarından biridir. Guide bush’lar birçok ihtiyacı karşılayabilmek amacıyla farklı şekillerde üretilmektedir.  Guide bushları profil şekli ve slot tasarımı açısından inceleyebiliriz. İlk olarak profil şekli ile başlayalım.

Kayar otomat aslında özelleştirmiş bir torna tezgahıdır. Sizlerin de bildiği gibi gerek torna tezgahında gerek kayar otomatlar da çok büyük sıklıkla silindirik iş parçaların işlenmektedir. Bu nedenle standart bir guide bush silindirik iş parçaların desteklenmesi için silindirik bir boşluğa ve sıkma işlemi için üç adet yarığa sahiptir.

Şekil 1. Tipik bir Guide bush [1]

Bununla birlikte farklı profillerde iş parçalarının da işlenmesi mümkündür. Karşımıza çıkabilecek profil türlerinin başında altıgen profil gelmektedir. Şekil 2’de Altıgen (Hexagon) iş parçaları için tasarlanmış bir guide bush görülmektedir.

Şekil 2. Altıgen (Hexagon) iş parçaları için tasarlanmış bir guide bush [1]

Altıgen (Hexagon) tasarıma sahip bir guide bush aslında standart tasarımlı silindirik bir guide bush’un aynısıdır. Standart bir guide bush gibi üç yarıklıdır ve karbür yatakları vardır. Sadece iş parçasının tutan kısmı altıgen tasarıma sahiptir. Böylelikle altıgen parçaları destekleyebilmektedir.

Silindirik ve altıgen iş parçaları kadar yaygın olmasa da kare iş parçaların işlenmesi gerekiyor ise kare iş parçalarını tutmak için kare profilli guide bushlar bulunmaktadır. Şekil 3’te görülen guide bush kare şeklinde bir oyuğa ve dört adet yarığa sahiptir.

Şekil 3. Kare (Square) iş parçaları için tasarlanmış bir guide bush [1]

Bazı özel durumlarda iş parçası şekli silindirik, altıgen veya kare dışında özel bir profiller sahip olabilir bu durumda guide bush üreten firmalar işlenecek iş parçası ölçülerine uygun guide bush tasarımı yapabilmektedir (Şekil 4).

Şekil 4. Özel profilli (Special profile) iş parçaları için tasarlanmış bir guide bush [1]

İkinci olarak slot tasarımından bahsedilebilir. Standart slot tasarımları düz bir hatta sahiptir. Talaşlı imalat esnasında meydana gelen farklı geometrilere sahip talaşların büyük kısmı tahliye olur iken bir kısmı bu düz hat guide bush un bu düz slotlarının arasına girerek guide bush un çalışmasını engelleyebilir. Şekil 5a’da bu yarık görülmektedir.

(a)

(b)

(c)

(d)

Şekil 5. Slot tasarımları [1]

Standart slot tasarımlarının bu eksikliğini gidermek için farklı slot tasarımları yapılmış ve talaşların guide bush içine girmesine engel olmak istenmiştir. Şekil 5b,5c ve 5d’de üç farklı slot tasarımı görülmektedir. Bu slot tasarımları sırası ile S-slot, W-slot ve Z-slot olarak isimlendirilmiştir. Bu isimlendirme slot yarığının şekline göre yapılmıştır. Bu üç tip slot tasarımı ile standart slot tasarımlarına göre toplam salgı miktarları azalmaktadır.  Bir diğer avantajı ise talaşların tahliyesi ise yüksek basınçlı sıvı kullanımına uygundur. İstenen talaşlı imalat operasyonuna göre en uygun slot tasarımı tercih edilebilir.

[1] İnternet, https://www.schlenker-spannwerkzeuge.de/en/adjustable-guide-bushes/#shapes,  Erişim tarihi 24.11.2023